Iedereen buitelt over elkaar heen met meningen over #tvoh, verontwaardigd en luid. We hebben het er al een week druk mee. Ondertussen staat er een olifant in de kamer met zijn oren te klapperen. In élke relatie waarin machtsongelijkheid speelt, is er een bovenliggende partij. Die bepaalt. Als jij “gewoon” wilt melden dat je ergens last van hebt, zoals John de Mol suggereert, kom je er helaas te vaak achter dat een ander gaat bepalen waar jij last van hebt en hoe erg dat is.
“Last hebben van” is zeer subjectief en heeft voor mij onder andere te maken met een verschil in gezagsverhouding. Het gaat namelijk om wiens beleving het meest dominant is en wie bepaalt hoe de gang van zaken is. Dit zie je terug in 1-op-1 relaties, binnen groepen en binnen de samenleving als geheel. Met als voorbeelden werkgevers en werknemers, BN-ers en hun fans of de overheid en haar inwoners. Als je gaat rondkijken in je omgeving kun je er talloze voorbeelden aan toevoegen.
Wegkijken, afwimpelen en afschuiven omdat “jij er toevallig geen last van hebt” leiden er toe dat mensen zich niet serieus genomen voelen en stress ervaren. De onuitgesproken boodschap is dat de klager er eigenlijk niet toe doet en als iets funest is voor het zelfvertrouwen van mensen dan is dat het wel.
Ik denk dat de verharding in de samenleving (groten)deels te wijten is aan dit principe. Te veel mensen ervaren dagelijks dat zij machteloos staan, dat onrecht niet wordt rechtgezet en dat hun belangen moeten wijken voor die van anderen.
ER WORDT NIET GELUISTERD; er wordt aan damage control gedaan.
ER WORDT NIET GELEERD; het is immers een verzameling “incidenten”.
ER WORDT NIET ERKEND; imago is belangrijker dan erkennen dat mensen feilbaar zijn.
Er is een onbalans wanneer mensen op basis van hun positie RUIMTE claimen. Dat houdt automatisch in dat je anderen ruimte ontzegt. Iemand de mond snoeren, iemand met oneigenlijke argumenten wegzetten als zeikerd, populist of gewoon dom, iemand niet of onvolledig informeren; het zijn allemaal manieren om de ruimte van een ander in te perken. Onevenwichtigheid ontstaat ook wanneer er niet meer geluisterd wordt, wanneer mensen zichzelf als norm nemen en de ander langs die lat leggen.
Een gebrek aan OPENHEID maakt dat (voor)oordelen, interpretaties en invullingen verheven worden tot waarheid. Zorgvuldig formuleren, juridische sausjes en disclaimers maken dat mensen onoprecht zijn. Oprecht geraakt worden door de verhalen die loskomen, betekent dat er werkelijk ruimte komt voor verandering.
Open staan voor anderen betekent ook dat je NIEUWSGIERIG bent naar wie de ander is, wat de ander beweegt en wat je kunt leren van de ander. Het evenwicht verschuift en de gelijkwaardigheid verdwijnt als mensen van uit een gezagsverhouding de beleving en motivatie van anderen niet (meer) zien en situaties vooral willen beheersen. Praten over gemiddelden, normen en over groepen (“ja maar, er gaat ook heel veel wel goed”).
DUIDELIJKHEID betekent afstemmen, rekenschap geven, informatie geven die de ander inzicht geeft in waarom iets wel of niet haalbaar is en afstand nemen van situaties om objectiever te kunnen kijken. Mensen vinden het vaak moeilijk om te horen dat iemand ergens last van heeft, omdat ze al snel denken dat het met hen persoonlijk te maken heeft. Dat leidt vaak tot onduidelijkheid, ruis, misverstanden en conflicten tot aan agressie aan toe zelfs.
Kortom: het is wel degelijk zinvol om te investeren in mensen, OOK als jij er zelf geen last van hebt. Bewust omgaan met Ruimte, Openheid, Nieuwsgierigheid en Duidelijkheid in relaties en communicatie voorkomt gedoe dat ontstaat wanneer mensen zich niet meer gehoord, gezien en erkend voelen om wie zij zijn.
Nieuwsgierig naar wat ROND voor jouw leven en werk kan betekenen? Mail karen@aansluitenbijcommunicatie.nl en ontdek de mogelijkheden.
Zorg Ondernemend Netwerk staat voor gelijkwaardige communicatie in zorg-, hulpverlening en samenleving.