Of pragmatisch, praktisch en kostenbesparend op lange termijn? Zeg het maar.
ZON bestaat uit ambulant begeleiders met een rugzak vol ervaringskennis en een niet aflatende drang om elke dag bij te leren. Medewerkers van ZON krijgen vaak de opmerking dat zij té emotioneel betrokken zijn (van GGZ instellingen, CJG’s of WMO loketten) in situaties waarin mensen in grote wanhoop verkeren en niet meer weten waar ze het moeten zoeken. Wie doet het dan wel is vaak onze vraag en dan blijft het stil of volgt de dooddoener “tja, soms verlies je er één”.
ZON kan dat niet begrijpen. Mensen hebben er recht op dat ze gehoord, gezien en erkend worden maar ook dat ze serieus genomen worden en gesteund worden in alledaagse moeilijkheden die ontstaan als zij psychische klachten ervaren. Door hen alleen te “kunnen behandelen” als zij stabiel zijn, werkt met name de GGZ in de hand dat mensen nog verder in problemen komen.
Dat is waarom ZON NAAST mensen gaat staan, ACHTER mensen gaat staan en waar nodig VOOR mensen gaat liggen.
Dat kan alleen vanuit een intrinsieke motivatie om te doen wat nodig is. Hulp organiseren op momenten dat mensen het erg moeilijk hebben, openheid en oprechtheid in het contact en bovenal serieus omgaan met de persoon tegenover ons.
Gelijkwaardigheid en respect zijn de belangrijkste waarden voor ZZP’ers van ZON, ongeacht de complexiteit van de problemen en het “gekke” gedrag van hulpvragers.
Wij weten dat chronische stress ertoe leidt dat mensen niet helder meer kunnen denken en dat er drie strategieën zijn, die eigenlijk opgaan voor ieder mens die onder langdurige stress leeft.
1) Ze gaan vechten; ze reageren overal op met agressie; verbaal en soms fysiek.
2) Ze gaan vermijden; ze doen alsof er niets aan de hand is en ontlopen alles wat moeilijk is.
3) Ze bevriezen; ze trekken zich terug en doen niets meer. Brieven stapelen zich op en ze reageren niet meer.
Bij deze mensen zien we vaak een combinatie van deze drie.
Helaas draagt de GGZ vaker bij aan de verdieping van de problemen dan aan de oplossing ervan.
GGZ 2.0 staat volgens ZON voor bereikbaarheid, beschikbaarheid, bereidheid om een verbinding aan te gaan en werken aan perspectief.
De ervaring die ZON opdoet in contact met de GGZ over complexe casussen is grotendeels niet positief.
Er is iets goed mis als hulpvragers zich niet gehoord, gezien en erkend voelen door professionals die zeggen hen te helpen. Wat wij vaak terughoren is dat mensen eerst maar stabiel moeten worden voor ze geholpen kunnen worden, dat professionals zich afstandelijk opstellen en slecht bereikbaar zijn, dat mensen een aanbod krijgen dat niet persé past bij hun klachten maar ingegeven wordt door het aanbod en dat er weinig oog is voor hen als persoon maar dat de focus meer ligt op diagnosticeren.
Wat doet dat met mensen?
Ze voelen zich in de steek gelaten.
Ze voelen zich genegeerd.
Ze voelen zich niet serieus genomen.
Ze raken in paniek omdat de problemen in hun dagelijkse leven toenemen.
En voor ze het weten hebben ze met een veelheid aan organisaties te maken, die allemaal hun tijd en aandacht vragen en voorwaarden stellen waaronder zij hun deel van de problemen kunnen oplossen.
In een praktijkvoorbeeld schetsen we hier waar dat toe leidt:
Vrouw, 42, getrouwd, 2 kinderen, psychiatrische problematiek en bij ons gekomen met een begeleidingsvraag. Ze kwam uit een kliniek en verbleef in een caravan. Ze had een woonwens om haar kinderen weer een thuis te kunnen bieden, ze had problemen met het UWV want ze was haar werk verloren en ze wilde een nieuw sociaal netwerk opbouwen.
We zijn gestart met inventariseren; luisteren naar haar verhaal en in kaart brengen van haar huidige situatie, daarnaast ondersteunden we haar bij de moeilijke momenten die zij had.
Het verhaal werd nooit helemaal duidelijk.
Na drie maanden had zij een huis, was de situatie met UWV rustig en was zij bezig met een echtscheidingsprocedure en kwam ze wat meer tot rust en er ontstond een zekere stabiliteit.
Helaas duurde dat maar een maand of drie omdat vader aangaf het ook niet meer aan te kunnen en de oplossing van professionals was om de kinderen weer voltijds bij moeder te laten wonen. Vanaf dat moment ging het bergafwaarts. Het eindresultaat was dat de kinderen uit huis geplaatst werden van het ene op andere moment, dat moeder decompenseerde en ZON als ambulant begeleider uiteindelijk dagelijks uren bezig was met deze casus. In die periode vond ZON geen gehoor bij gemeente of betrokken GGZ instelling, waardoor wij onbetaald uren investeerden omdat mevrouw dat nodig had. Het kantelpunt kwam toen zij wanhopig op de stoep van haar huis zat en een buurman een raam insloeg om haar binnen te laten. Vanaf dat moment schakelden wij de huisarts in en de crisisdienst. Uitkomst hiervan was dat de crisisdienst niets ging doen omdat ZON in huis was en mevrouw volgens hen geen gevaar voor zichzelf en anderen vormde. Hun advies was om de deur achter ons dicht te trekken omdat de situatie niet ernstig genoeg was.
Uiteindelijk is de huisarts degene geweest die actie heeft ondernomen waardoor mevrouw opgenomen kon worden in een kliniek. In gesprekken hebben wij, als ambulant begeleiders, de grens getrokken en de verantwoordelijkheid voor het vervolg bij de kliniek gelegd en ons teruggetrokken. Na twee weken “uitrusten” kon mevrouw wel weer terug naar huis en het is niet goed afgelopen met mevrouw.
Deze casus toont maar aan hoe ver WMO consulenten, GGZ medewerkers en andere professionals op afstand staan van mensen die niet in staat zijn hun leven te stabiliseren zonder hulp.
En heel eerlijk gezegd de problemen eerder vergroten dan verkleinen door niet te willen luisteren naar professionals die in contact zijn met deze mensen. Natuurlijk is dit maar 1 casus en critici zullen direct reageren met “ja das een incident” en “er gaat ook veel goed”.
ZON vindt dat juist dit soort casussen aanleiding zouden moeten zijn voor reflectie en serieuze stappen om de hulpverlening aan deze mensen te verbeteren. Alles is beter dan het wegkijken dat nu te vaak gebeurt.