De wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg lopen op. Ggz-instelling Parnassia in Den Haag kondigde vorige week een opnamestop aan voor patiënten met depressie en angststoornissen vanwege een tekort aan behandelaars. Pijnlijk, want veel psychische problemen zijn verergerd door de coronacrisis, specifiek de sociale isolatie die de maatregelen met zich meebrachten.

Het probleem van de lange wachttijden heeft al lang de aandacht van de politiek, maar Den Haag vindt er maar geen oplossing voor. Het pandemiejaar 2020 maakte dat er niet makkelijker op: de werkdruk bij zorgverleners, die hun werk ook grotendeels naar Zoom en Meets moesten verplaatsen, was hoog. Uitval door ziekteverzuim heeft tot gevolg dat wachttijden nog verder oplopen.

Hoe lang duurt het nu voordat kan worden begonnen met het behandelen van een eetprobleem of angststoornis? En waar in Nederland zijn de wachttijden het langst?

Treeknorm

In 2018 kwamen ruim 1,3 miljoen Nederlanders in aanraking met de geestelijke gezondheidszorg. Deze aantallen zijn sinds 2015 gestaag opgelopen. De meesten komen terecht bij de praktijkondersteuner in de huisartsenpraktijk, maar een grote groep krijgt ook behandeling door gespecialiseerde ggz.

Op dit moment zijn zo’n 77 duizend Nederlanders aan het wachten op een behandeling voor een psychisch probleem. Hoe lang iemand moet wachten hangt sterk af van de diagnose die wordt gesteld en de regio waar iemand woont.

Over de maximale wachttijd zijn afspraken gemaakt, de zogeheten Treeknorm. Die is vernoemd naar landgoed Den Treek, waar zorgaanbieders en -verzekeraars in 2005 afspraken hebben gemaakt over de destijds al te lange wachttijden in de zorg. Vier weken wachten voor een intakegesprek en daarna nog maximaal tien weken op de start van de behandeling wordt volgens die norm acceptabel geacht – een wachttijd van ruim drie maanden is dus binnen de normen.

Toch kan één op de drie wachtende patiënten niet terecht binnen deze termijn. Zodra een patiënt zich met bijvoorbeeld een eetstoornis bij de huisarts meldt – en het verzamelen van de moed daarvoor kan ook al enige tijd duren – kan er pas na gemiddeld veertien weken een intake plaatsvinden, tien weken te laat dus. Daarna moet de patiënt nog zo’n negen weken wachten tot de behandeling wordt gestart. Dit is een landelijk gemiddelde, in de regio Zuidoost-Brabant wacht dezelfde patiënt zelfs veertien maanden op behandeling.

Drie knelpunten

De Algemene Rekenkamer schreef vorig jaar het rapport Geen plek voor grote problemen. Juist patiënten die er ernstig aan toe zijn moeten lang wachten. Daar zijn volgens de Rekenkamer drie belangrijke oorzaken voor. Ten eerste wordt de behandeling van personen met lichte psychische klachten relatief beter vergoed. Zorgaanbieders halen volgens het rapport ‘de krenten uit de pap’, daarom moeten juist de patiënten die ernstig in het nauw zitten langer wachten. Zodra er meerdere problemen tegelijkertijd spelen, duurt het vaak nog langer voor er een plekje is gevonden.

Ten tweede is er een beddentekort in de psychiatrische zorg; het aantal beschikbare bedden is de afgelopen jaren met 20 procent gedaald. Dat zou moeten worden gecompenseerd door meer ambulante behandeling, maar dat lijkt nog niet voldoende te gebeuren.

Tot slot, en dit is het lastigst om op korte termijn op te lossen, is er een groot personeelstekort aan psychiaters, psychologen, verpleegkundig specialisten en verpleegkundigen. Parnassia heeft in de Randstad momenteel een tekort aan 130 psychologen, die nodig zijn naast de huidige 700.

Lees in het volgende bericht op deze site onze reactie op dit bericht.